مهربانی یا مهرطلب؟ گیرنده‌ای یا بخشنده‌؟ مسئله شما این است…

در روابط انسانی، دو تیپ شخصیتی متمایز به نام “گیرنده” و “بخشنده” بسیار قابل‌توجه هستند چون رفتارهای آنها در زندگی دیگران تغییرات اساسی ایجاد می‌کند.

توجه کن وقتی به فرزندت میگی تو با استعدادی و لایق چیزهای بزرگی در زندگی هستی هیچ خیری به او نرسانده‌ای! تو با این کارت داری به او حس استحقاق منتقل می‌کنی؛ گویی که او طلبکار به دنیا آمده است. متاسفانه سبک تربیتی در جامعه ما به گونه‌ای است که بخش بزرگی از مردم شخصیتی گیرنده‌ و طلبکار دارند و فکر می‌کنند عالم و آدم به آنها بدهکارند.

حس استحقاق در آدم‌های گیرنده موجب می‌شود به جای پذیرش مسئولیت و تلاش برای ساختن زندگی، بارشان را به دوش دیگران بیندازند و لطف دیگران را وظیفه آنان بدانند. آنها مصرف‌کنندگانی بی‌مصرفند که هر جا زندگی کنند آنجا را به گند می‌کشند. بچه‌هایی که هنگام بازی کردن بسیار تمایل دارند در مرکز توجه دیگران قرار گیرند دارای شخصیتی گیرنده هستند و آن را تا بزرگسالی با خود همراه می‌کنند.

اگر با شخصیت گیرنده به خصوص از نوع بهره‌کش ارتباط عمیق داری مراقب باش که او سرانجام روزگارت را سیاه خواهد کرد. در مقابل شخصیت بخشنده کسی است که به طور طبیعی تمایل به بخشش و سخاوت دارد. این افراد نه تنها از نظر مادی، بلکه از نظر عاطفی و معنوی نیز بخشنده هستند. در این مقاله، به بررسی ویژگی‌ها و تفاوت‌های این دو تیپ شخصیتی و تاثیر رفتارشان بر دیگران می‌پردازیم و نحوه سوءاستفاده گیرنده‌ها از بخشنده‌ها را شرح می‌دهیم.

ویژگی‌های گیرنده‌ها

• به جای اینکه دوست بدارند نیاز دارند که دوستشان بدارند. آنها حتی مهربانی را هم کالایی می‌دانند که می‌شود با پول یا باج‌سبیل خرید.
• گیرنده‌ها مهرطلبند و دائما به دنبال جلب توجه هستند. آنها از دریافت محبت، هدیه و تعریف و تمجید لذت می‌برند و در صورت عدم دریافت این موارد، احساس نارضایتی و ناامیدی می‌کنند.
• گیرنده‌ها به جای اینکه بیافرینند و چیزی به جهان اضافه کنند، از دیگران می‌گیرند. درواقع آنها مصرف‌کنندگانی بی‌مصرفند که متاسفانه در جامعه و فرهنگ ما طیف وسیعی را تشکیل می‌دهند. برخی از انها به شکل افراطی می‌خورند و می‌آشامند و اینگونه به کاهش اضطرابشان کمک می‌کنند.

• گیرنده‌ها به شدت به دیگران وابسته‌اند. آنها برای تأمین نیازهای عاطفی و مادی خود به دیگران اتکا می‌کنند و در صورت عدم وجود حامی، احساس ناامنی و اضطراب می‌کنند.
• گیرنده‌ها به شدت از طرد شدن و رها شدن می‌ترسند. آنها برای حفظ روابط خود، حاضرند فداکاری‌های زیادی انجام دهند و حتی ممکن است به خواسته‌ها و نیازهای خود بی‌توجهی کنند.
• گیرنده‌ها غالباً عزت نفس پایینی دارند. آنها به طور مداوم خود را با دیگران مقایسه می‌کنند و احساس می‌کنند به اندازه کافی خوب نیستند و به همین دلیل سعی می‌کنند ادای دیگران را دربیاورند یا طوری وانمود کنند که انگار یک شخص دیگری هستند. شخصی که آرزو دارند کاش شبیه او بودند.
• گیرنده‌ها شخصیتی قربانی دارند و به همین جهت فکر می‌کنند روزگار به آنها بدهکار است. آنها وقتی قادر نیستند حقشان را از جهان بگیرند متاسفانه دست به قربانی کردن اطرافیانشان می‌زنند و حقشان را از آنها می‌گیرند.
• گیرنده‌های مهرطلب شخصیتی سلطه‌پذیر دارند و سعی می‌کنند خودشان را در کسی که از آنها قدرتمندتر یا پولدارتر است هضم کنند. به همین دلیل، آنها هویتشان را از دیگران می‌گیرند.
• گیرنده‌هایی که سلطه‌طلبند شخصیتی بهره‌کش دارند. آنها مثل مهرطلب‌ها منتظر نمی‌نشینند که دیگران چیزی به آنها بدهند بلکه چیزی را که می‌خواهند با زور یا حقه‌بازی می‌گیرند. گیرنده‌های سلطه‌طلب زبانی تیز و گستاخ دارند و با تخریب شخصیت و عزت‌نفس دیگران سعی می‌کنند از آنها سواری بگیرند. رهبران دیکتاتور چنینی ویژگی‌ای دارند.

انواع شخصیت‌های گیرنده

شخصیت‌های گیرنده طیف گسترده‌ای را تشکیل می‌دهند و تفاوت‌های زیادی با هم دارند. هدف اصلی این تیپ‌ها از رفتارهای گیرندگی جلب منافع یا جلب توجه است که یا به قیمت آسیب زدن به دیگران آن را به دست می‌آورند یا به قیمت آسیب زدن به خودشان. در ادامه به چند نمونه اشاره می‌کنیم:

• حاکم: این افراد تمایل دارند به دیگران دستور بدهند و آنها را کنترل کنند. آنها از قدرت و تسلط لذت می‌برند و انتظار دارند که دیگران از آنها اطاعت کنند.
• متکی: این افراد به شدت به دیگران وابسته هستند و برای تأمین نیازهای خود به آنها اتکا می‌کنند. آنها از تنهایی و رها شدن هراس دارند و نمی‌توانند بدون اطرافیانشان زندگی کنند.

• اجتناب‌گر: این افراد از چالش‌ها و مسئولیت‌ها دوری می‌کنند. آنها به شدت محافطه‌کارند و تمایل دارند در حاشیه امن خود باقی بمانند.
• بهره‌کش: این افراد از دیگران برای رسیدن به اهداف خود سوءاستفاده می‌کنند. آنها صرفا به دنبال منافع شخصی خود هستند و به نیازها و احساسات دیگران توجهی نمی‌کنند و در این راه از دروغ گفتن و هر کاری که آنها را به هدفشان برساند واهمه‌ای ندارند.
• یاری‌رسان: این افراد تمایل دارند به دیگران کمک کنند تا آنها را از خود راضی نگه دارند و توجه آنها را به سمت خود جلب کنند. آنها از فداکاری و گذشتن از نیازهای خودشان لذت می‌برند و نیازهای دیگران را بر نیاز خودشان ترجیح می‌دهند. همه هدف آنها این است که همه از آنها تعریف کنند و پذیرای آنها باشند.
• دستاوردگرا: این افراد سرسختانه به دنبال موفقیت و پیشرفت و رقابت و چالش هستند تا به همه نشان دهند که من هم اهمیت دارم و باید به من هم توجه کنید. آنها دائما به دنبال اثبات خودشان به دیگران هستند. برخی آدمهای گیرنده وقتی از روشهای دیگر جلب توجه ناامید می‌شوند از این روش برای نمایش خود استفاده می‌کنند.

• رمانتیک: گیرنده‌های رمانتیک به طور طبیعی مهربان و دلسوزند و دائما سعی می کنند تا دیگران را خوشحال کنند. آنها از ابراز احساساتشان واهمه‌ای ندارند و گیرنده‌بودنشان آسیبی به دیگران نمی‌زند. این شخصیت‌ها می‌توانند همسران خیلی خوبی باشند. مشکل این شخصیت‌ها این است که برای محافظت از اطرافیانشان گاهی به خودشان آسیب می‌زنند.

توجه داشته باشید که گاهی برخی تیپ‌های گیرنده رمانتیک ادای آدم‌های بخشنده و سخاوتمند را درمی‌آورند تا چهره واقعی خود را پنهان کنند اما شخصیت واقعی آنها را به سادگی می‌توان از برخی رفتارهای آنها تشخیص داد: مانند کنترل‌گری، یاری‌رسانی افراطی، اتکای بیش از حد به دیگری و بعضا بهره‌کشی.

این تیپ‌ها ویژگی بارز آدم‌های بخشنده را ندارند یعنی محبت کردن به دیگران بدون هیچ چشمداشتی. آدم‌های گیرنده دائما به فکر نیازهای خودشان هستند و در آنها ظرفیت بخشندگی به وجود نیامده است.

ویژگی‌های بخشنده‌ها

• بخشنده‌ها ذاتاً مهربان و سخاوتمندند. آنها از کمک به دیگران و شاد کردن آنها لذت می‌برند و بدون توقع پاداش، به دیگران یاری می‌رسانند، بر خلاف گیرنده‌ها که مهرطلبند و در مقابل کاری که برای دیگران می‌کنند همیشه انتظار و توقع جبران دارند. دلیل مهربان بودنشان دقیقا همین خصیصه است که بدون توقع چشمداشت محبت می‌کنند.

• بخشنده‌ها از قدرت همدلی بالایی برخوردارند. آنها قادرند احساسات و نیازهای دیگران را درک کنند و به آنها توجه نشان دهند. در مقابل گیرنده‌ها فقط به نیازهای خودشان فکر می‌کنند.
• بخشنده‌ها عزت نفس بالایی دارند، به خود و توانمندی‌هایشان اعتماد دارند و از کمک به دیگران بدون احساس نقص یا کمبود، لذت می‌برند.
• بخشنده‌ها نسبت به دیگران احساس مسئولیت می‌کنند. آنها نسبت به همه چیز حس مسئولیت دارند حتی طبیعت و حیوانات. آنها از کمک کردن به دیگران برای حل مشکلاتشان حتی اگر یک حیوان نیازمند باشد دریغی ندارند.

دستاوردهای آدم‌های بخشنده چیست؟

• آدم‌های سخاوتمند و بخشنده همان دیوانگانی هستند که دنیا را تغییر داده‌اند. معروف است که اگر می‌خواهید درهای آسمان به روی شما باز شود نگرش خود را از گرفتن به بخشیدن تغییر دهید.

• بخشنده‌ها قابل اطمینان و معتبرند به همین دلیل، برندهایی که چنین ویژگی‌ای داشته باشند همانند انسان‌های بخشنده نزد مشتریانشان معتبر، ارزش‌آفرین و قابل اعتمادند. اصلی‌ترین پایه برندسازی در هر سازمان میزان اعتبار آن است.
• زندگی برای بخشنده‌ها معنادار است و آنها از همه کارهایشان هدف دارند. بخشندگی رسالت زندگی بخشنده‌هاست و لذا یاری‌رساندن به دیگران برای آنها قیمت ندارد و به همین دلیل، به هر کاری که وارد شوند موفق بیرون می‌آیند.

آیا شخصیت گیرنده واقعا به هیچ دردی نمی‌خورد؟

درست است که شخصیت گیرنده از عزت نفس پایین او ناشی می‌شود اما این میلی که به بودن در مرکز توجه دارد اگر به درستی مدیریت شود می‌تواند در کسب و کار مفید و موثر واقع شود. مسلما این افراد اگر تحت مدیریت مدیران کاربلد قرار گیرند می‌توانند بهترین خود باشند.

در ادامه ببینیم شخصیت‌های گیرنده چه کارهایی می‌توانند انجام دهند:

1. روابط عمومی. به دلیل مهارتی که در برقراری ارتباط موثر و پذیرفته شدن از سوی دیگران دارند برای مشاغلی چون روابط عمومی عالی هستند.
2. فروش. گیرنده‌ها در فروش هم خیلی خوب عمل می‌کنند به خصوص اگر قدری شخصیت معامله‌گر هم داشته باشند. گیرنده‌ها چون دوست دارند از دیگران تایید بگیرند در متقاعدکردن دیگران ید طولایی دارند.
3. بازاریابی. بازاریابی هم چون با جذب مخاطب و جلب اعتماد او درارتباط است کاری است که از پس یک شخصیت گیرنده شاید بهتر برآید.
4. تدریس. کیفیت تدریس هم چون با کیفیت ارتباط با فراگیران رابطه مستقیمی دارد برای فردی که دوست دارد کانون توجه باشد احتمالا کار راحت‌تری است.

سوءاستفاده گیرنده‌ها از بخشنده‌ها

در ازدواج توصیه شده است شخصیت گیرنده با سلطه‌طلب ازدواج کند. گیرنده بیشتر به دنبال دریافت حمایت است و سلطه‌گر به دنبال کنترل بیشتر از مسیر قدرت یا باج‌دادن. درواقع فرد سلطه‌گر از حمایت کردن لذت می‌برد و فرد گیرنده از حمایت شدن.

اما این همه ماجرا نیست. افراد چه گیرنده باشند و چه سلطه‌گر از نوعی بیماری روانی رنج می‌برند. آنها اگر چه می‌توانند برای مدتی با هم زندگی مسالمت‌امیزی داشته باشند اما روزی سرانجام صبر گیرنده از زورگویی‌های سلطه‌گر به سر خواهد آمد و روزگار تلافی آغاز خواهد شد.

بدتر از این وضعیت، همنشینی گیرنده با بخشنده است. آدم‌هایی که بخشنده هستند یا خیلی موفق‌اند و یا خیلی بیچاره. بخشنده‌های موفق به کسی می‌بخشند که یا مانند خودشان دهنده‌‌اند و یا اهل معامله باشند اما بخشنده‌های بیچاره فقط به گیرنده‌ها می‌بخشند! گیرنده‌ها دائما از آنها دریافت می‌کنند و تا وقتی طرف مقابل را با خاک یکسان نکنند دست از سرش برنمی‌دارند.

اگر روحیه بخشندگی دارید حواستان باشد به آدم‌های گیرنده باج ندهید که به فنا می‌روید.

مشکلات ارتباطی میان دو تیپ گیرنده و بخشنده

ارتباط میان شخصیت گیرنده و بخشنده مشکلات زیر را به بار می‌آورد:

• توقع بی‌جا: گیرنده‌ها غالبا از بخشنده‌ها توقع بی‌جا دارند و بدون در نظر گرفتن شرایط از آنها درخواست‌های غیرمنطقی و طاقت‌فرسا می‌کنند.
• عدم قدردانی: گیرنده‌ها ممکن است از فداکاری‌ها و کمک‌های بخشنده‌ها قدردانی نکنند و آنها را به عنوان وظایف بدیهی تلقی کنند.
• کنترل و استثمار: گیرنده‌ها ممکن است از وابستگی عاطفی و مادی خود به بخشنده‌ها سوءاستفاده کنند و آنها را برای رسیدن به اهداف خود کنترل و استثمار کنند.

راهکارهای پیشگیری از سوءاستفاده

بخشنده‌ها می‌توانند با به کارگیری برخی راهکارها، از سوءاستفاده گیرنده‌ها جلوگیری کنند. این راهکارها شامل موارد زیر است:

• ایجاد حد و مرز: بخشنده‌ها باید حد و مرزهای مشخصی در روابط خود با گیرنده‌ها تعیین کنند و به طور واضح بیان کنند که چه نوع کمک‌هایی را می‌توانند ارائه دهند.
• یادگیری نه گفتن: بخشنده‌ها باید یاد بگیرند که در صورت عدم تمایل یا توانایی برای کمک به گیرنده‌ها، به طور قاطعانه “نه” بگویند. متاسفانه یکی از ویژگی‌های فرزندان خانواده‌های کنترل‌گر ناتوانی در نه گفتن است که موجبات افتادن آنها در دام بهره‌کشی را فراهم می‌کند.

• افزایش عزت نفس: بخشنده‌ها با تقویت عزت نفس خود، از اعتماد به نفس بیشتری در روابط خود برخوردار می‌شوند و در برابر سوءاستفاده‌ها، قاطع‌تر عمل می‌کنند.
• شفافیت: بخشنده‌ها باید با گیرنده‌ها در مورد احساسات و نیازهای خود به طور شفاف و صریح صحبت کنند.

جمع‌بندی

در این مقاله از ویژگی‌های آدم‌های گیرنده نوشتیم و اینکه چگونه بخشنده‌ها در تله این آدم‌ها گرفتار می‌شوند. شخصیت‌های بخشنده باید مراقب ارتباطات خود باشند و برخی ویژگی‌های شخصیتی مانند نه گفتن را در خود ارتقا دهند. بخشنده‌ها با درک ویژگی‌ها و نیازهای گیرنده‌ها و تعیین حد و مرزهای مشخص، می‌توانند از سوءاستفاده آنها جلوگیری کنند. اگر با چنین آدم‌هایی سروکار دارید امیدواریم این مقاله فروزی را برای شما روشن کرده باشد تا با مطالعه بیشتر بتوانید راهکارهای موثری برای مراقبت از خود پیدا کنید.